Pak je verantwoordelijkheid en kijk naar waar je wél invloed op hebt. Dat is de kern van de eerste eigenschap. Ik ontdekte dat ik vaak het tegenovergestelde van proactief was. “Dit is nou eenmaal hoe ik ben.” en “Het is wat het is.”, hoorde ik mezelf vaak zeggen. En dat was dan dat. Ik liet het me overkomen en legde me daarbij neer. Herkenbaar? 

Maar je hebt altijd een keuze! Zelfs als er iets gebeurt waar je niks aan kan doen, heb je een keuze in hoe je ermee omgaat. Covey benadrukt dat iedereen in staat is om van ervaringen te leren en gewoonten te doorbreken. Deze realisatie is voor mij echt een eyeopener geweest. Opeens besefte ik dat ik veel meer invloed heb op mijn leven dan ik dacht. Dus: kies bewust, wees proactief. 

Hoe kun je weten welke stappen je moet zetten als je niet weet waar je naartoe gaat? Zonder richting tast je in het duister. Verdorie, dacht ik, het is zo logisch en toch sta ik veel te weinig stil bij waar ik heen wil. Het resultaat: een combinatie van een spartelende vis op het droge en rondrennen als een kip zonder kop. Het gevoel van het druk te hebben, zonder het gevoel nuttig te zijn en soms geen flauw idee hebben waar je nou mee bezig bent.

Op aanraden van Covey schreef ik een persoonlijke missie. Dat is een soort eigen grondwet op basis waarvan je keuzes maakt waar je je tijd, energie en talenten in gaat zetten. Alles wat je belangrijk vindt neem je er in op. Zo kun je gericht beginnen met het einde voor ogen. De vis vindt het water terug en de kip haar rust.

Elke keer trapte ik er in: iets dat dringend is (of lijkt), zien als belangrijk. Vervolgens liepen mijn dagen vol en kwam ik alweer niet toe aan bijvoorbeeld het boek dat al weken op me lag te wachten. Het stomste is dat ik niet eens doorhad dat ik het deed. Ik had geen overzicht over wat ik echt belangrijk vind.

De realiteit is dat je niet de tijd hebt om alles te doen. Je zegt altijd nee tegen iets, dus denk na waar je nee tegen wil zeggen. Geef jezelf de ruimte om de dingen die voor jou belangrijk zijn, eerst te doen. Dat is waar deze eigenschap om draait: leren prioriteiten te stellen.

Regelmatig prioriteiten herzien heeft veel veranderd voor mij. Nu geef ik mijn leven zelf vorm aan de hand wat ik belangrijk vind. En al die zogenaamd dringende dingen? Die bleken grotendeels makkelijk weg te laten.

Ben je een winnaar (gericht op jezelf) of een verliezer (gericht op de ander)? Natuurlijk is gericht zijn op de ander geen slechte intentie. Net als dat gericht zijn op jezelf niet altijd een goede intentie is. Waar het hier om gaat is tot de best mogelijke uitkomst te komen. En daar kom je alleen als je de intentie hebt om daar samen naar te zoeken. Dus als je win-win denkt. 

Als ervaren verliezer kan ik je vertellen dat ik onderschat heb hoe lastig dit is. Het de ander naar de zin willen maken zit diep verwikkeld in mijn persoonlijkheid. Maar de aanhouder wint – en de persoon tegenover je vervolgens ook. De key is eerst te luisteren en het gesprek aan te gaan. Probeer niet je gelijk te halen en pas je ook niet meteen aan. Naast een betere uitkomst verbeter je je relatie met de ander ook. Dubbel win-win!

Mijn ego had het moeilijk bij deze eigenschap. Ik had namelijk de overtuiging dat ik erg goed ben in luisteren. Maar nee, ook ik moet toegeven: als iemand tegen me praat, ben ik ondertussen vaak al bezig ben met wat ik wil zeggen.

Even een opfrisser. Er zijn 5 manieren van luisteren: 

1. Negeren: niet luisteren
2. Doen alsof: ‘Ja, ja.’
3. Selectief: een deel horen van wat de ander zegt
4. Aandachtig
5. Empatisch: met de intentie om iemand écht te begrijpen

Empatisch luisteren is the way to go. De ander verdient het om echt gehoord te worden, net als jij. Zo krijg je nog meer details boven water ook. Ik ben – nadat mijn ego ervan was bijgekomen – gesprekken zoveel mogelijk ingegaan met de intentie om empatisch te luisteren. Dat heeft een hoop mooie gesprekken opgeleverd die ik anders was misgelopen.

Eerlijk gezegd vind ik synergie een vaag begrip. Synergie is de meerwaarde van het geheel ten opzichte van de afzonderlijke delen: 1 + 1 = 3. Heb je die zin vaker moeten lezen? Ik ook. Hoe ik het voor me zie is dat synergie een samenwerking is waarbij het gaat niet om de uitkomst, maar om de weg ernaar toe. Uiteindelijk kom je dan tot resultaten die anders, beter en meer motiverend zijn dan wat er eerst op tafel lag. 

Om synergie te kunnen bereiken moet je je openstellen voor het onbekende. Je moet alles wat je denkt zeker te weten naast je neer kunnen leggen. En je moet iemand anders ook volledig meenemen in jouw denkwereld. Dat vind ik zelf best lastig. Ik kan dan ook nog steeds niet zeggen dat ik synergie heb ervaren zoals Covey het omschrijft. Maar de weg naar succes kan natuurlijk ook niet té makkelijk zijn.

Zorg goed voor het meest waardevolle bezit dat je hebt: jezelf, de zaag. Een zaag aanscherpen kost tijd, maar met een scherpe zaag kan je sneller zagen. Dus je bent uiteindelijk effectiever. Dat geldt ook voor jou. Als je de tijd neemt om jezelf te ontwikkelen, zal je effectiever zijn dan daarvoor. Zonder deze eigenschap kom je ook niet ver met de andere eigenschappen. Een wijze maar harde les voor iemand met te weinig zelfcompassie, zoals ik. Dit was opnieuw een herinnering dat tijd investeren in mezelf niet alleen goed is, maar nodig.

Hoe je jezelf lichamelijk, spiritueel, geestelijk en sociaal-emotioneel in evenwicht houdt, is voor iedereen verschillend. Een paar voorbeelden die ik zelf ben gaan doen: gezonder eten, er vaker een boek bij pakken, wandelingen maken en dan ook echt eens om me heen kijken. Het zijn kleine dingen, maar ze zijn onmisbaar geworden.